Samen bouwen aan de toekomst
van de moestuin en de boomgaard
Wie bepaalt welke planten er komen? Waar wordt het gereedschap opgeslagen? En wat gebeurt er als iemand schade veroorzaakt? Samenwerken in de moestuin en de boomgaard is leuk, maar brengt ook verantwoordelijkheden met zich mee. Dat vraagt om een goed doordachte aanpak. Daarom voeren betrokken bewoners op dit moment gesprekken over de oprichting van een beheerorganisatie. Jan ten Tije, senior projectleider bij Stimuland, begeleidt hen daarbij.
Wat is een beheerorganisatie?
“Een beheerorganisatie zorgt voor duidelijkheid en richting. Het is bijvoorbeeld een vereniging waarin leden met elkaar besluiten nemen. Of een stichting met een bestuur dat het beleid bepaalt. Bij een kleinschalig initiatief kun je vaak in vertrouwen afspraken maken. Maar zit de situatie ingewikkelder in elkaar, dan is het verstandig om na te denken over zo’n organisatievorm.”
Waarom is dit nodig in De Terpen?
“Omdat de grond van de moestuin en de boomgaard van de gemeente Kampen is, maar ook omdat het om een behoorlijk groot initiatief gaat. De oppervlakte van moestuin bedraagt in totaal maar liefst 2500 vierkante meter en alle bewoners van De Terpen kunnen zich aansluiten. De boomgaard is ongeveer 1500 vierkante meter groot.”
Wat regelt de beheerorganisatie?
“Vooral dat er goede afspraken worden gemaakt. Wie financiert de planten in de moestuin? Hoe zit het met aansprakelijkheid bij schade? En wat gebeurt er met de oogst? Daarnaast kan de beheerorganisatie bijvoorbeeld gereedschap beschikbaar stellen of periodiek bijeenkomsten organiseren, zodat bewoners nieuwe kennis opdoen en elkaar beter leren kennen.”
Hoe wordt de organisatie opgericht?
“De snelste manier is om een paar enthousiaste bewoners aan te wijzen, maar dat doen we niet. Het kan ook niet, omdat bewoners zelf eigenaar zijn van de beheerorganisatie. Zij moeten keuzes maken, niet wij. Wel bieden we begeleiding. We investeren in gesprekken en activiteiten, zodat bewoners dezelfde verwachtingen hebben en elkaar leren vertrouwen. Op basis daarvan kunnen ze een stabiele beheerorganisatie oprichten die bij de groep en de situatie past.”
Dit doet Stimuland
Stimuland zet zich in voor een gezond platteland. Als onafhankelijke partner vormt de organisatie een brug tussen de overheid en bewoners. Jan ten Tije heeft veel ervaring met het ondersteunen van groepen die zich professioneel willen organiseren. Samen met Giny Hoogeslag helpt hij de bewoners van De Terpen bij het bepalen van de juiste koers en het oprichten van een beheerorganisatie voor de moestuin en de boomgaard.
Wat is er al gedaan?
“We hebben twee bijeenkomsten georganiseerd waarbij zo’n twintig bewoners aanwezig waren. Ze deelden hun wensen en verwachtingen. Al pratende kwamen er allerlei interessante onderwerpen voorbij. Mag iedereen de moestuin en de boomgaard bezoeken? Zijn honden welkom? En ligt de focus op milieuvriendelijke productie of op een maximale oogst?”
Wat was de conclusie?
“Dat de afspraken nauw samenhangen met de inrichting van de moestuin en de boomgaard. Zo is het mogelijk om een gemeenschappelijke moestuin te creëren of aan iedereen een vak toe te wijzen. Dat kan in het klein, maar ook direct groot met een eigen gebouw. Voordat we verder gaan, zetten we eerst deze lijnen uit.”
Hoe worden deze keuzes gemaakt?
“Door met elkaar de mogelijkheden te verkennen. Dit gebeurt nu al bij de boomgaard. Pomoloog Hennie Rossel gaf tijdens de tweede bijeenkomst een presentatie over appelbomen en in september staat er een bezoek aan een kweker gepland. Bewoners kiezen dan met elkaar de fruitbomen voor de boomgaard uit. Dit doen ze met hulp van landschapsarchitect Hanneke Toes.”
Waarom is het zo belangrijk dat bewoners dit zelf doen?
“Omdat zij de boomgaard en de moestuin beheren. De activiteiten vormen een goede manier om een mooie omgeving te creëren, maar ook om de samenwerking te testen. Op basis van deze ervaring ontstaat op een natuurlijke manier structuur. En krijgt de beheerorganisatie steeds meer vorm.”
Wat gaat er de komende tijd gebeuren?
“Bewoners bepalen of de beheerorganisatie een vereniging of een stichting wordt. Om de voor- en nadelen in kaart te brengen, hebben mijn collega Giny Hoogeslag en ik een aantal andere initiatieven bezocht en bewoners geïnterviewd. Onze bevindingen delen we tijdens de eerstvolgende bijeenkomst op donderdag 15 september.”
Wanneer wordt de beheerorganisatie opgericht?
“Het zou heel mooi zijn als dit aan het eind van dit jaar of in het voorjaar van 2023 gebeurt. Zo kunnen de moestuin en de boomgaard daarna daadwerkelijk vorm krijgen. Wel is dit natuurlijk aan de bewoners zelf, omdat zij het bestuur moeten vormen. Ik heb goede hoop dat dit lukt. De bewoners van De Terpen zijn enthousiast en staan open voor elkaar. Ze bouwen samen aan iets moois, net zoals ze straks in de moestuin en de boomgaard gaan doen.”
Marije Hiemstra, bewoonster van de IJsselterp:
“In de afgelopen periode ben ik twee keer bij een bijeenkomst over de moestuin en de boomgaard geweest. Daar zag ik steeds min of meer dezelfde bewoners. De bewoners van de Dorpsterp miste ik. Het zou mooi zijn om hen er ook bij te hebben. Ik vind het een goed idee om een beheerorganisatie op te richten die dingen regelt. Wel moet er naar mijn idee ruimte blijven voor individuele invulling. Ik merk dat de gemeente op dit moment veel aanstuurt en bewoners nog niet veel inbrengen. Dat hoort erbij denk ik, omdat het allemaal nog echt moet beginnen. In september ga ik mee naar de kweker, zodat we samen bomen voor de boomgaard kunnen uitzoeken. Het lijkt me leuk om in de toekomst meer te leren over de verzorging van deze bomen.”
Meedenken over de boomgaard en de moestuin?
Kom dan naar de volgende bijeenkomst op donderdag 15 september om 19.30 uur in het stadhuis. Ook ben je van harte welkom om op zaterdagochtend 10 september mee te gaan naar de kweker en fruitbomen voor de boomgaard uit te zoeken. Stuur een mail naar jtentije@stimuland.nl om je aan te melden en meer informatie te ontvangen.